Ryszard Polak, Feliks Koneczny. Biografia uczonego, s. 161-173.pdf

(146 KB) Pobierz
160
Włodzimierz Dłubacz
Człowiek w Kulturze 10
wartości". Pierwszą z nich była i jest tradycyjna kultura europejska
związana z filozofią klasyczną i religią chrześcijańską. U jej podstaw
legły cztery fundamentalne wartości — prawda, dobro, piękno i
świętość. W okresie Oświecenia pojawiła się „druga" Europa odwo­
łująca się do sztandarowego hasła Rewolucji Francuskiej — równo­
ści, wolności i braterstwa . Dzisiaj żyjemy w czasach
„zdemokratyzowania" takiej wizji Europy. Te dwie kultury prowadzą
ze sobą walkę, a jest to bitwa o człowieka! — o jego świadomość
i kierunek działań. Tym bardziej więc potrzeba nam dziś prawdziwej
filozofii człowieka — znajomości prawdy o ludzkim bycie. To jednak
nie wystarczy aby ocalić Europę. Poznaną prawdę trzeba głosić
i wedle niej żyć. Jeżeli więc ludzie „dobrej woli" nie zorganizują się
i nie będą bronić obiektywnych wartości europejskiej kultury, to jej
nie będzie. Dziękuję za uwagę.
14
Ryszard Polak
Feliks Koneczny
Biografía uczonego
„Wartości" te, ze swej istoty chrześcijańskie, zostały zsekularyzowane
i oparte o „immanentny rozum". Na gruncie oświeceniowej (deistycznej)
negacji Bożej Opatrzności powstały ideologie
(vide:
liberalizm, socjalizm),
które wyznaczyły czysto ziemskie cele życia człowieka i społeczeństwa.
14
Feliks Koneczny urodził się w Krakowie 1 listopada 1862 roku. Jak
twierdzi T. S. Grabowski, pochodził on z ubogiej rodziny czeskiej,
która z Moraw przeniosła się na stałe do Krakowa . Informację tę
uzupełnił wnuk naszego uczonego, który w swoich poprawkach, po­
czynionych do życiorysu dziadka, pisał w 1951 roku, że jego polscy
przodkowie przybyli na Morawy z armią Jana I I I Sobieskiego, wy­
prawiającego się na Wiedeń. Ojciec Feliksa mieszkał w Krakowie
i tam studiował do roku 1846, kiedy to został usunięty z uniwersytetu
za udział w wypadkach galicyjskich . Potem pracował jako urzędnik
na kolei. Jego matka, Józefa z domu Braza, dosyć wcześnie zmarła,
a wychowaniem młodego Feliksa zajęła się druga żona Józefa Ko-
necznego, Helena Nowakowska. Jak podają źródła, przyszły uczony
już nigdy nie zaznał takiego ciepła domu rodzinnego, jak poprzednio.
Przyszły historiozof uczęszczał do Gimnazjum św. Jacka, gdzie lekcje
historii pobierał u znanego w środowisku krakowskim nauczyciela
Augusta Sokołowskiego, a potem od 1883 roku studiował na Wy­
dziale Filozoficznym Uniwersytetu Jagiellońskiego. W czasie swoich
studiów zetknął się z licznym gronem historyków światowej sławy,
wśród których na szczególną uwagę zasługują: Stanisław Smolka i
1
2
T. S. Grabowski,
Feliks Koneczny
(l.XI. 1862-10.11.1949), „Kwartalnik
Historyczny" 57: 1949, s. 334-340.
Poprawki poczynione przez wnuka prof. F. Konecznego Jacka Koneczne-
go, w: F. Koneczny,
O ład w historii,
Warszawa 1991, s. 167.
1
2
162
Ryszard Polak
Feliks Koneczny. Biografia uczonego
163
Wincenty Zakrzewski. Stanisława Smolkę uważano powszechnie za
„czołowego pośrednika między nauką europejską i polską" .
Był on
znakomitym metodologiem historii o zainteresowaniach historiozo­
ficznych. Historię traktował jako odrębną dyscyplinę humanistyczną z
pogranicza nauki i sztuki . Zakrzewski z kolei, był historykiem stro­
niącym od śmiałych hipotez i efektownych dedukcji. Cenił bezwzględ­
ne dążenie do prawdy, a w badaniach swoich posługiwał się ścisłą
analizą bogatych źródeł historycznych . Wpływ tego ostatniego na
zainteresowania naszego uczonego był olbrzymi, co sam zresztą pod­
kreślał w jednym ze swych dzieł . Inną indywidualnością, z którą
zetknął się Koneczny na Uniwersytecie Jagiellońskim, był Michał
Bobrzyński, który jako jeden z pierwszych historyków polskich podjął
badania nie tylko nad historią polityczną Polski, lecz także nad histo­
rią polskiego prawa prywatnego i rodzinnego . Zdaniem Bobrzyńskie-
go o „
rozwoju narodu decyduje stan moralny, intelektualny i gospo­
darczy masy społecznej"
. Najważniejsze dzieło naukowe swego
życia pt.
Dzieje Polski w zarysie
napisał Bobrzyński w latach
1877-78. Starał się w nim wykazać, że ilekroć naród polski wytwo­
rzył silne i uświadomione organa władzy naczelnej, tyle razy osiągał
wyższy stopień potęgi i rozwoju. Kataklizmy polityczne były, zda-
3
4
5
6
7
s
9
J. Skoczyński,
Idee historiozoficzne Feliksa Konecznego,
Kraków 1991,
s. 15. O myśli metodologicznej tej postaci i zapatrywaniach historycznych
oraz metodologicznych tego uczonego zob.: A. F. Grabski,
Orientacje
polskiej myśli historycznej,
Warszawa 1972, s. 326-340.
J. Skoczyński,
Idee historiozoficzne...,
s. 15.
L. Boratyński,
Wincenty Zakrzewski,
w: „Kwartalnik Historyczny" 1918,
nr 32, z. 2/3, s. 396.
Zob. F. Koneczny,
Prawa dziejowe,
Londyn 1982, s. 1.
S. Estreicher,
Michał Bobrzyński,
Warszawa 1936, s. 21.
Tamże, s. 36, zob. także: W. Kaute,
Synteza dziejów Polski Michała
Bobrzyńskiego,
Katowice 1993, s. 39-68.
Pierwsze wydanie książkowe ukazało się w 1879 roku jako dzieło jedno­
tomowe, a w II i I I I wydaniu (1880 i 1887-90) jako dwutomowe, w wyda­
niu IV (1927-1931) jako trzytomowe. Potem ukazało się jeszcze kilkana­
ście wydań tegoż dzieła.
3
5
6
7
8
9
niem Bobrzyńskiego, wynikiem słabej władzy naczelnej i niezrozu­
mienia potrzeb zbiorowych. Temu też przypisał rozbiory, gdyż, jak
twierdził, ze słabości naszej umieli korzystać sąsiedzi. Mamy prawo
przypuszczać, że cieszący się w okresie studiów Konecznego w Uni­
wersytecie Krakowskim dużą popularnością Bobrzyński, dostarczył
naszemu uczonemu podstawowych inspiracji, skłaniających go do
poszukiwania w historii zrzeszeń ludzkich na świecie, określonych
praw i reguł moralnych.
W Krakowie prowadzili również w tym czasie wykłady tacy znani
polscy filozofowie jak: Maurycy Straszewski i ks. Stefan Pawlicki.
J. Skoczyński pisze o nich, że
„obaj byli historykami filozofii reali­
stycznej, upatrującymi punkt wyjścia wszelkiego filozofowania
w akcie doświadczenia własnego istnienia "
.
Ks. Stefan Pawlicki
wykładał na Uniwersytecie Jagiellońskim filozofię grecką i chrześci­
jańską oraz teologię fundamentalną w latach 1882-1910. Prezentację
jego poglądów jako filozofa i badacza dziejów filozofii przyniosły
głównie: rozprawa pt.
Kilka uwag o podstawie i granicach filozofii,
polemika z jezuitą Marianem Morawskim podjęta na łamach
„Przeglądu Polskiego", głównie dwutomowe dzieło historyczne
Histo­
ria filozofii greckiej,
a także niektóre drobne publikacje filozoficzne,
oraz prace z pogranicza problematyki filozoficznej socjologicznej
i psychologicznej". Podstawowym jego dziełem, które jak pisał Ma­
rian Morawski, uznać można za zarys całej jego filozofii , była
wspomniana już rozprawa z 1878 roku
Kilka uwag o podstawie
i granicach filozofii.
W niej to Pawlicki dokonując rozrachunku
z filozofią Kartezjusza stwierdził, że wszystkie złe następstwa, jakie
ów filozof spowodował, wywodzą się z tego samego źródła: obierając
10
12
J. Skoczyński,
Idee historiozoficzne...,
s. 17.
M.Mylik,
Stefan Pawlicki — jeden z prekursorów socjologii w Polsce,
„Studia Socjologiczne" 1991, nr 1-2, s. 7 — 13; tenże,
Udział polskich
uczonych w przygotowaniu encykliki „Rerum novarum",
„Przegląd Reli-
giologiczny" 1993, nr 3, s. 41 — 48.
M. Morawski,
Kilka słów o książce „Filozofia i jej zadania",
„Przegląd
Lwowski" 1878, t. 15, s. 542.
10
11
12
164
Ryszard Polak
Feliks Koneczny. Biografia uczonego
165
osobę ludzką za wyjściową zasadę filozofowania, mówił on nie o całej
osobie, a tylko o jednej z jej władz, o myśleniu, rezygnując z innych
równie koniecznych jej objawów, jak np. czucie i działanie.
„ Człowiek nie jest połączeniem dwóch jestestw — pisał — które
obojętnie obok siebie istnieją łecz naturą jedną /.../. Owocem tej
spójni jest ludzka osoba, która nie będąc ani duszą ani ciałem, jest
nierozerwalną jednością. Ta sama osoba myśli i rozciągła jest" .
Osoba ludzka to coś o wiele więcej niż prosty związek jej części,
tj. duszy i ciała. Jest to całość, której nie da się rozłożyć na proste,
samoistne elementy. Poglądy te przejął w głównych swych zarysach
Koneczny, chociaż przedstawił je w nieco inny sposób . Niemniej
jednak wpływ analiz filozoficznych Pawlickiego na poglądy Konecz-
nego wydaje się być znaczący. Maurycy Straszewski (1849-1921)
wykładał w omawianym przez nas okresie filozofię i pedagogikę na
Uniwersytecie Jagiellońskim. Interesował się szczególnie historią filo­
zofii . Najbardziej znany jest jednak jako autor nowej koncepcji me­
tafizyki indywidualnej. Przeciwstawił ją metafizyce tradycyjnej, która
budowana była, jego zdaniem, na dogmatycznie przyjmowanych zało­
żeniach. Nowa metafizyka miała być, zdaniem Straszewskiego, two­
rzona przy pomocy trzech metod: krytyczno-historycznej, krytyczno
— biologicznej i psychologicznej, oraz analityczno-epistemo-
logicznej,. Na podstawie tych metod metafizyka indywidualna miała
odpowiedzieć na wiele pytań, np. co to jest świadomość, na czym
polega ład i porządek w świecie itp. . Interesującym nas tutaj roz­
działem w twórczości Straszewskiego jest zwłaszcza jego filozofia
13
14
15
16
dziejów, owoc długoletnich studiów nad historią ludzkiej myśli. Dzię­
ki szeroko rozumianej metodzie porównawczej, miała ona odkryć
wspólne tendencje rozwojowe różnych kultur, m.in. hinduskiej i euro­
pejskiej . Straszewski próbował także formułować pewne tezy ogól­
ne, mające charakteryzować całość procesów myślowych. Dowodził
mianowicie, że wszystkie filozofie rodzą się z religii i przyczyniają się
do rozwoju nauk przyrodniczych. Zakres problemów, szczególnie
metodologicznych i historiozoficznych, jakimi ten autor się zajmował,
był bardzo duży. Podobne podejście charakterystyczne jest również
dla Konecznego, zwłaszcza w jego porównawczej nauce o cywilizacji.
Swoją wiedzę o kulturach chińskiej i hinduskiej czerpał nasz autor nie
tylko, jak się wydaje, z dzieł późniejszych autorów, lecz również od
Straszewkiego, który był jego wysoko cenionym mistrzem w okresie
studiów na Uniwersytecie Jagiellońskim. Inspiracja F. Konecznego
myślą M. Straszewskiego widoczna jest w jego dziełach zwłaszcza
wtedy, gdy krytykował on materializm, pozytywizm, liberalizm, so­
cjalizm, darwinizm i idealizm niemiecki.
17
S. Pawlicki,
Kilka uwag o podstawie i granicach filozofii,
Kraków 1878, s. 29.
Por. rozdz. 1.2.
Świadczą o tym jego dzieła:
Jan Śniadecki. Jego stanowisko w dziejach
oświaty ifdozofii w Polsce,
Kraków 1875;
Dzieje filozofii w zarysie,
t. 1,
Ogólny wstęp do dziejów filozofii i dzieje filozofii na Wschodzie,
Kraków
1894,
Dzieje filozoficznej myśli politycznej w okresie porozbiorowym,
t. 1,
Od rozbiorów do 1831 r.,
Kraków 1912; O postaci tegoż uczonego zob.:
A. Szymański, Śp. M. Straszewski, „Glos Lubelski" 8: 1921, nr 59, s. 2.
N. Łubnicki,
Maurycy Straszewski — empirysta i metafizyk,
w: tenże,
Światopoglądy, Warszawa 1973.
13
14
15
Jednym z innych, znanych nauczycieli Feliksa Konecznego,
w okresie jego studiów uniwersyteckich, był Stanisław Tarnowski.
Dowodem wpływu tego historyka literatury, publicysty i polityka na
naszego autora są chociażby dwie jego prace:
Życie i zasługi Adama
Mickiewicza
(1898) oraz
Teatr Krakowski
(1907) w których, podob­
nie jak Tarnowski, podjął się dzieła popularyzacji najdonioślejszych
osiągnięć polskiej kultury narodowej okresu zaborów. Na uwagę za­
sługuje szczególnie to ostatnie dzieło. Jest to zbiór recenzji teatralnych
zamieszczonych przez Konecznego w „ Przeglądzie Polskim" w latach
1896-1905.
„Poziom analiz dzieła scenicznego, osiągnięty przezeń w
tym trudnym gatunku, był tak wysoki, iż dał asumpt Zbigniewowi
M. Straszewski,
Powstanie i rozwój pesymizmu w Indyach,
Kraków
1884; tenże,
Sprawa chińska w świetle filozofii dziejów i etyki,
Kraków
1901; tenże,
W dążeniu do syntezy. Pomysły i szkice z lat 1877 do 1907,
Warszawa 1908.
17
166
Ryszard Polak
Feliks Koneczny. Biografia uczonego
n
167
Raszewskiemu do nazwania naszego polihistora naj- większym być
może polskim sprawozdawcą teatralnym " .
Studia w Uniwersytecie Jagiellońskim ukończył Koneczny w 1888
roku, po przedłożeniu Radzie Wydziału Filozoficznego pracy doktor­
skiej noszącej tytuł
Najdawniejsze stosunki Inflant z Polską do
r. 1393.
Rozprawa jego spotkała się z dużym uznaniem recenzentów
A. Lewickiego i W. Zakrzewskiego, którzy podkreślali
„niepospolity
talent kombinacyjny"
doktoranta, chociaż jednocześnie zarzucali mu
zbyt daleko idące wnioski, które jakoby wysuwał na podstawie zbyt
fragmentarycznych wiadomości
" Promocja doktorska Feliksa Ko­
necznego odbyła się 2 lipca 1888 roku. Pod koniec 1889 roku wraz ze
Stanisławem Widakiewiczem nasz uczony wyjechał do Rzymu, celem
przeprowadzenia kwerendy w udostępnionych historykom polskim
przez papieża Leona X I I I archiwach watykańskich . Badania histo­
ryków polskich w Watykanie, a w szczególności naszego przyszłego
historiozofa, dotyczyły min. misji Possevina w Polsce, Rosji i Szwecji
w latach 1579-1585. Na podstawie swych badań napisał F. Koneczny
szereg interesujących, wnoszących wiele nowych ustaleń zapełniają­
cych luki w historii tego okresu dziejów powszechnych i Polski arty­
kułów, opublikowanych na łamach czasopism historycznych . Po
powrocie z Włoch podjął pracę w Akademii Umiejętności jako po­
mocnik kancelaryjny (1890-1891), a następnie adiunkt (1891-1897).
Równocześnie, od 1891 roku, był współpracownikiem Komisji Histo­
rycznej Akademii Umiejętności. Potem, do 1919 roku, pracował w
Bibliotece Jagiellońskiej. Sprawował tam funkcję praktykanta, a od
1 9
20
21
1900 - kierownika działu rękopisów. Uczestniczył także w moderni­
zacji Biblioteki, którego to zadania podjął się w 1906 roku jej nowy,
po Karolu Estreicherze dyrektor - Fryderyk Papee. Miała ona przy­
czynić się, w myśl założeń pomysłodawców tego przedsięwzięcia, do
przystosowania tego obiektu do nowych, szeroko zakrojonych zadań
stojących przed uczonymi polskimi na progu XX wieku. W tym cza­
sie napisał szereg książek historycznych o charakterze syntetycz­
nym , między innymi pierwszą w Polsce historię Śląska zatytułowaną
Dzieje Śląska,
napisaną w 1896 roku za zachętą śląskiego polityka —
Adama Napieralskiego . Za swą pracę pod tytułem
Jagiełło i Witold
otrzymał nawet renomowaną nagrodę Towarzystwa Historyczno -
Literackiego w Paryżu (1893).
22
23
Ważnym odcinkiem działalności Konecznego do 1919 roku, była
jego twórczość publicystyczna. Od stycznia 1905 roku do lipca 1914
pełnił funkcję redaktora „Świata Słowiańskiego", pisma poświęcone­
go
„przeglądowi spraw słowiańskich ze stanowiska polskiego" .
24
J. Bartyzel, Wprowadzenie, w: F. Koneczny,
Święci w dziejach narodu
polskiego,
Kraków 1988, s. 12.
Cyt za: J. Skoczyński,
W poszukiwaniu sensu dziejów,
„ Kierunki" 33:
1988, nr 38, s. 4.
Zob. szerzej: D. Rederowa,
Ze studiów nad kontaktami Akademii Umie­
jętności z nauką obcą. Ekspedycja rzymska 1886 - 1918,
„Rocznik Biblio­
teki PAN w Krakowie" 1958, t. 4, s. 246 in.
Na ten temat zob. min.: Materiały do działalności Komisji Historycznej
Akademii Umiejętności w Krakowie w latach 1873 - 1918, Wybór źródeł,
wyd. D. Rederowa, Wrocław - Warszawa - Kraków - Gdańsk 1974, s. 28.
19
20
21
Spod jego pióra wyszły m. in.
Dzieje Polski za Piastów
(1902),
Dzieje
Polski za Jagiellonów
(1903),
Geografia historyczna
(1905),
Dzieje
Polski
(1908). Prace te wychodziły głównie nakładem Towarzystwa
Oświaty Ludowej i Macierzy Polskiej.
M. Czapliński,
Adam Napieralski. Biografia polityczna
1861-1928,
Wrocław 1974, s. 30. Sprawie Śląska, w szczególności zaś przynależności
etnicznej tej ziemi do Polski, poświęcił nasz uczony kilka swych publikacji.
Do nich należą min.
W sprawie górnośląskiej
(1903),
Stosunki społeczne
i ekonomiczne na Śląsku polskim
(1909). Szczególną rolę historyczną
zwłaszcza w dobie konferencji pokojowej w Wersalu po I wojnie światowej
i plebiscytów oraz powstań śląskich odegrały, jak się wydaje, dwie jeszcze
inne jego broszury:
Oświęcimskie niemieckie czy cieszyńskie polskie
(1917)
i
Czeskie a polskie prawa historyczne do Cieszyńskiego
(1919). Były one,
obok prac E. Romera, fundamentalnymi dokumentami, które posłużyły
delegacji polskiej pod przewodnictwem Romana Dmowskiego za źródło
argumentów za tym, aby domagać się od zwycięskich mocarstw zachod­
nich przyłączenia prastarej ziemi Śląskiej do Macierzy.
Na numer miesięcznika składały się: artykuły, listy i przemówienia,
recenzje, korespondencje, przegląd prasy słowiańskiej, bibliografia, oraz
22
23
24
168
Ryszard Polak
Feliks Koneczny. Biografia uczonego
28
169
Było ono organem powstałego w 1901 roku w Krakowie Klubu Sło­
wiańskiego, przekształconego następnie w którym działali wybitni
luminarze tamtejszego środowiska uczonych, min. M. Zdziechowski,
Henryk Gluck, Franciszek Morawski, Jarosław Goli, Henryk Ułaszyn,
Stanisław Zdziarski i August Sokołowski . Celem, jaki stawiali sobie
twórcy tego pisma było urzeczywistnienie idei, aby
„polskość pogo­
dzić ze słowianofilstwem bez jakiegokolwiek dla naszej indywidual­
ności narodowej uszczerbku" .
Koneczny zamieścił w tym periodyku
kilkanaście artykułów o różnorodnej tematyce, które dotyczyły, ogól­
nie rzecz ujmując, problematyki stosunków polsko-rosyjskich, polsko-
ruskich i polsko-czeskich . Nasz uczony publikował także na łamach
krakowskiego dwutygodnika ilustrowanego „Świat" (1895), oraz
dziennika katolickiego „Głos Narodu", gdzie sprawował przez rok
funkcję zastępcy redaktora naczelnego.
25
26
27
W październiku 1919 roku nasz autor został zastępcą profesora
w reaktywowanym wówczas Uniwersytecie Stefana Batorego
w Wilnie. Równocześnie uzyskał habilitację na podstawie wcześniej
wydanej pracy pt.
Dzieje Rosji do 1449
i wygłoszonego dnia 20 maja
1920 roku wykładu habilitacyjnego
Wołoskie pierwiastki w genezie
caratu moskiewskiego.
Recenzenci wspomnianej rozprawy, wielce
zasłużeni
nota bene
dla nauki polskiej historycy Władysław Konop­
czyński i Wacław Sobieski, zwracali wówczas uwagę na
„niepos­
politą wartość informacyjną"
zaprezentowanego przez naszego
kronika. Ogółem ukazało się 117 numerów „Świata Słowiańskiego". Poje­
dynczy numer pisma liczył od 4 do 5 arkuszy druku.
" A. Giza,
Neoslawizm i Polacy,
Szczecin 1984, s. 32.
„Świat Słowiański" 2: 1907, nr 1, s. 1-17. O „Świecie Słowiańskim" zob.
szerzej: J. Myśliński,
Studia nad polską prasą społeczno - polityczną
w zachodniej Galicji 1905 - 1914,
Warszawa 1970, s. 324 - 326.
O działalności F. Konecznego jako redaktora i publicysty wspomnianego
pisma zob. szerzej: R. Polak,
Idee słowianofdskie w publicystyce politycz­
nej Feliksa Konecznego. Praca magisterska napisana pod kierunkiem prof.
dr hab. Jana Ziółka,
Lublin 1994 (maszynopis w Bibliotece Uniwersytec­
kiej KUL).
5
26
uczonego dzieła . W czerwcu 1920 roku Koneczny otrzymał nomina­
cję na profesora nadzwyczajnego, a w październiku 1922 — na profe­
sora zwyczajnego w Uniwersytecie Stefana Batorego. Na uczelni, z
którą związał się na kilka lat, prowadził wykłady poświęcone historii
Słowiańszczyzny, oraz proseminarium. W tym czasie wydał kilka
następnych książek, min.
O pierwotnej polskości Ziemi Chełmskiej i
Rusi Czerwonej
(1920),
Rzekoma koalicja Litwy z Tatarami przeciw­
ko Moskwie w 1480 r.
(1923),
Dzieje Rosji, skrót
(192U,
Dzieje
Polski popularne
(1922),
Dzieje administracji w Polsce w zary­
sie (1924),
Jerzy
Semenowicz
Ostrogski
w
Nowogrodzie
w 1458-59
(1925),
Geneza uroszczeń Iwana III do Rusi
(1926),
Kultura czynu u Staszica
(1926),
Sprawa z Mengli Girejem
(1927),
Wiadomość z r. 1447 o stanie ludu wiejskiego w Polsce czy na Li­
twie?
(1929),
Litwa a Moskwa
(1929),
Uwaga o Józefie Gołuchow-
skim
(1929)
Sprawa ks. Geldrii 1389 r.
(1930),
Vitoldiana
(1931),
oraz najważniejszą z nich pt.
Polskie logos a ethos
(1921). Zdobył
sobie także popularność jako autor popularnego podręcznika szkolne­
go przeznaczonego dla nauczycieli szkół średnich -
Skrótu do nauki
historii polskiej.
Współpracując z wieloma pismami, zamieszczał tam
również swoje artykuły . Uczestniczył również w konferencjach na­
ukowych o ogólnopolskim znaczeniu. Na forum IV Powszechnego
Zjazdu Historyków Polskich, odbywającym się w roku 1925 w Po­
znaniu, wygłosił referat
Do metodologii nauki o cywilizacji,
w któ­
rym przedstawił zebranym tam historykom krótki zarys swojej kon­
cepcji historiozoficznej. Na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim
wziął udział w 1936 roku w sesji naukowej w ramach organizowa­
nych przez tą uczelnię, dzięki wsparciu biskupa ordynariusza diecezji
lubelskiej ks. Mariana Fulmana, Uniwersyteckich Wykładów dla Du­
chowieństwa. Wygłosił on wtedy wykład pt.
Napór Orientu na Za­
chód,
w którym skrytykował popularny wówczas system historiozo-
29
J. Skoczyński,
W poszukiwaniu
s. 4.
Były to min.: „Kwartalnik Historyczny", „Przegląd Powszechny",
„Ateneum", „Ateneum Wileńskie", „Muzeum", „Tęcza", „Myśl Narodo­
wa", „Życie Urzędnicze", „Rzeczpospolita", „Świat".
28
29

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin