R2 Organizacja dowodzenia.doc

2. ORGANIZACJA DOWODZENIA

2.1. Ogólne zasady działania batalionu w działaniach taktycznych

S

prawne komunikowanie się dowódców szczebli taktycznych zależy od jednoznaczności używanych terminów oraz interpretowania tych samych kategorii pojęciowych w jednakowy sposób. Jest to obecnie zasadniczy problem przed jakim staną dowódcy, gdyż treści nowego Regulaminu Działań Wojsk Lądowych wnoszą szereg istotnych zmian w dotychczasowym aparacie pojęciowym z zakresu sztuki wojennej.

Współczesne działania zbrojne mogą być organizowane i prowadzone na trzech poziomach: strategicznym, operacyjnym i taktycznym. Wyznacznikiem, który decydu­je o zakwalifikowaniu działań, do któregoś z wymienionych poziomów jest cel, jaki mają one osiągnąć (strategiczny, operacyjny, taktyczny).

Na poziomie taktycznym prowadzone są działania taktyczne, w tym bojowe oraz kryzysowe i pokojowe62.

Działania taktyczne zdefiniowane zostały jako wszelkie działania wojsk opera­cyjnych i obrony terytorialnej na polu walki.

Działania bojowe polegają na pobiciu lub obezwładnieniu przeciwnika w wyniku manewru. Manewr to przemieszczanie sił przez ruch powiązany z prędkością i siła ognia, w celu przyjęcia korzystnego ugrupowania w stosunku do przeciwnika zgodnie z otrzymanym zadaniem

Do tej pory najbardziej ogólną kategorią sztuki wojennej jest wojna, z którą związane jest pojęcie działań. Na poziomie taktycznym wyróżnia się następujące pod­stawowe rodzaje działań wojennych: działania zaczepne, obronne i opóźniające. Okre­sy, w których wojska wychodzą z walki lub dążą do nawiązania kontaktu z przeciwni­kiem nazywa się etapami pośrednimi. Ich celem jest zapewnienie ciągłości w działa­niach. Zaliczono do nich: marsz zbliżania, bój spotkaniowy, działania na połączenie, wycofanie, luzowanie.

62Regulamin Działań Wojsk Lądowych DD/3.2 pkt 1001-3, s.9.

32

2.2. Batalion w działaniach bojowych

Walki (boje) stanowią zasadniczą część działań taktycznych batalionu. Jak już wspomniano obejmują dwa podstawowe rodzaje walki tj. natarcie i obronę oraz wy­różnione ze względu na sposób realizacji zadań opóźnianie.

2.2.1. Natarcie batalionu

Natarcie jest podstawowym, rozstrzygającym rodzajem działań bojowych. Istota natarcia batalionu polega na rażeniu przeciwnika wszystkimi posiadanymi środkami ogniowymi, zdecydowanym uderzeniu, szybkim ruchu pododdziałów w głąb ugrupo­wania bojowego przeciwnika, rozbiciu jego wojsk i opanowaniu określonych rejonów i obiektów.

Wychodząc z istoty natarcia można określić, że jego celem jest rozbicie w mak­symalnie krótkim czasie sił przeciwnika i opanowanie ważnych obiektów, rejonów. Cel ten osiąga się poprzez szybkie wyjście na jego skrzydła i tyły oraz ciągłe niszcze­nie jego sił i środków częściami.

Powodzenie w natarciu można osiągnąć poprzez: -aktywne i ciągłe rozpoznanie przeciwnika i terenu; -ześrodkowanie wystarczających sił i środków do wykonania ataku; -natychmiastowe wykorzystanie skutków rażenia; -wchodzenie w luki i wyłomy w obronie przeciwnika; -szybkie tempo natarcia poprzez umiejętne jego potęgowanie, -wykorzystanie sprzyjających sytuacji (elastyczność działania); -szerokie stosowanie manewru; -utrzymanie inicjatywy poprzez sprawne dowodzenie; -zabezpieczanie skrzydeł.

Biorąc pod uwagę kryterium celu wyróżnić można następujące rodzaje natarcia: rozpoznanie walką, rajd, kontratak, atak wyprzedzający. Natomiast kryterium czasu na przygotowanie wyznacza natarcie doraźnie przygotowane oraz natarcie planowe.

Rozpoznanie walką polega na zmuszeniu przeciwnika do reakcji, a tym samym odkrycia swego ugrupowania, ujawnieniu posiadanego potencjału oraz zamiaru dzia-

33

łania. Ten rodzaj natarcia można stosować w głębi obrony przeciwnika w przypadku braku lub niewystarczającej ilości informacji o rozmieszczeniu jego sił i środków. Na szczeblu batalionu do tego rodzaju zadań przewidziany jest patrol rozpoznawczy lub bojowy patrol rozpoznawczy. Siła i skład patrolu zależy od rodzaju zadania i charakte­ru terenu, batalion może wysłać patrol rozpoznawczy w sile do wzmocnionego pluto­nu, który może działać na odległość do 10 km, a bojowy patrol rozpoznawczy w sile wzmocnionego plutonu na odległość do 5 km przed frontem sił głównych. Głównym zadaniem patroli rozpoznawczych jest rozpoznanie przeciwnika i zabezpieczenie sił własnych przed niespodziewanym zetknięciem z siłami przeciwnika. Dodatkowym zadaniem może być osłona lub zabezpieczenie rozwinięcia batalionu do walki. Po wy­konanym zadaniu, siły prowadzące rozpoznanie walką mogą kontynuować natarcie we wskazanym kierunku, przejść do blokowania określonych elementów przeciwnika, lub wycofać się w ugrupowanie wojsk własnych.

Rajd jest rodzajem walki zaczepnej, polegającej na wtargnięciu w głąb ugrupo­wania i na tyły przeciwnika oraz wykonaniu tam zadań bojowych polegających na zniszczeniu lub przechwyceniu sił lub obiektu przeciwnika. Batalion może brać udział w działaniach tego typu jako oddział wydzielony lub jako oddział rajdowy.

Działając jako oddział wydzielony batalion może otrzymać zadanie opanowania ważnych obiektów, rejonów lub rubieży w głębi ugrupowania przeciwnika i utrzyma­nia ich do czasu podejścia sił głównych. W określonych sytuacjach taktycznych może niszczyć określone obiekty lub wiązać walką podchodzące z głębi siły przeciwnika. Przyjmuje się, że batalion jako oddział wydzielony nie powinien walczyć samodziel­nie dłużej niż jedną dobę.

Działając jako oddział rajdowy batalion może otrzymać zadanie zniszczenia ważnych obiektów w głębi ugrupowania bojowego przeciwnika. Zalicza się do nich ważne środki rażenia, elementy systemu informacyjnego, urządzenia logistyczne oraz określone obiekty infrastruktury taktycznej terenu.

Kontratak jest zwrotem zaczepnym wykonywanym całością lub częścią sił bę­dących w obronie. Kontratak należy wykonywać wtedy, gdy nie została naruszona trwałość obrony batalionu, oddziału. Oznacza to, że obrona pierwszorzutowych ele­mentów ugrupowania obronnego nie została pokonana przez przeciwnika (w batalio­nie kompanie pierwszego rzutu, w brygadzie pierwsza pozycja obrony). Kolejnym

34

warunkiem skutecznego kontrataku jest pozbawienie przeciwnika możliwości potęgo­wania uderzenia przynajmniej na czas wykonywania kontrataku. Wykonując kontratak należy brać pod uwagę głębokość oraz szerokość włamania, przeciwnika. Ma to decy­dujące znaczenie na określenie ilości zaangażowanych sił i uzyskanie wymaganej przewagi na kierunku wejścia do walki. Wykonanie kontrataku musi być skoordyno­wane z działaniem sąsiadów oraz być zgodne z zamiarem rozegrania walki przez prze­łożonego. Jeśli dowódca zamierza odtworzyć poprzednie położenie, obiekt ataku ele­mentu wykonującego kontratak powinien wybiegać poza przedni skraj (linię) obrony. Pozwoli to elementowi, w którego rejonie nastąpiło włamanie uporządkować jego ugrupowanie. Jeśli element ugrupowania, który zatrzymał natarcie, poniósł duże stra­ty, dowódca może zdecydować, aby kontratakujący element przejął zadanie i przeszedł do obrony odzyskanego rejonu. W tym wypadku element, który zatrzymał natarcie, po zniszczeniu przeciwnika w rejonie włamania przechodzi do odwodu. Wykonanie kontrataku powoduje, że broniący się dowódca pozbawił się odwodu, który musi na­tychmiast odtworzyć, wycofując w tym celu siły z kierunków pasywnych. W większo­ści sytuacji batalion będzie wykonywał kontratak w ramach obrony brygady będąc w jej odwodzie. Nie można jednak wykluczyć sytuacji, w której uzasadnione będzie wy­konanie kontrataku przez część sił broniącego się batalionu w ramach jego rejonu, po­zycji obrony. Celem kontrataku jest odzyskanie utraconego terenu, rejonu kluczowego lub odcięcie włamujących się sił przeciwnika.

Atak wyprzedzający jest rodzajem natarcia wykorzystywanym do dezorganiza­cji działań przeciwnika, który naciera i jest w trakcie wykonywania podejścia na linię wejścia do walki. Broniące się wojska własne wykonują atak wyprzedzający przed przedni skraj obrony (linię).

Natarcie doraźnie przygotowane polega na wykorzystaniu sytuacji, która nada­rzyła się niespodziewanie w toku prowadzonej walki z czego wynika, że czas na przy­gotowanie tego rodzaju natarcia jest bardzo ograniczony. Podjęcie decyzji o przejściu do tego rodzaju natarcia może być podyktowane utrzymaniem wysokiego tempa natar­cia, zachowaniem lub odzyskaniem inicjatywy. Podstawą jest posiadanie sił zdolnych do wykonania tego zadania, odpowiednim wsparciu ogniowym i braku możliwości do reakcji ze strony przeciwnika.

35

Natarcie planowe polega na zaplanowanym i skoordynowanym użyciu manew­ru nacierających elementów ugrupowania w celu rozbicia broniącego się przeciwnika. W tym rodzaju natarcia priorytet ma zmasowanie siły bojowej kosztem czasu.

Przyjmuje się, że natarcie może być prowadzone na broniącego się, nacierające­go lub wycofującego się przeciwnika. Wychodząc z powyższego może ono przybrać formę przełamania, boju spotkaniowego i pościgu.

Przełamanie jest formą natarcia, w której główne działanie jest skierowane przeciwko frontowi przeciwnika.63 Dochodzi do niego w sytuacji, gdy nie ma możli­wości obejścia obrony przeciwnika. Polega na dokonaniu wyłomu na relatywnie wą­skim odcinku, w wyniku którego zostanie naruszona trwałość obrony. Obecnie prze­łamanie nabiera charakteru przestrzennych uderzeń rozcinających i jednoczesnego rażenia najważniejszych elementów ugrupowania przeciwnika na całej głębokości jego obrony. Polega to na wyeliminowaniu z walki określonego elementu ugrupowania bo­jowego przeciwnika. Stworzy to warunki nacierającym wojskom na wykorzystanie luk ich zabezpieczenie, a następnie wprowadzenie kolejnych sił, przewidzianych do pro­wadzenia walki w głębi obrony przeciwnika. Przełamanie to nie tylko stworzenie wy­łomu w obronie. Równie ważnym jest uderzenie na skrzydła i tyły broniącego się ele­mentu. Poprzez takie działanie możliwe będzie dokonywanie manewru na kierunek największego powodzenia, a tym samym utrzymanie inicjatywy. Przełamanie wymaga zgromadzenia w określonym miejscu i czasie ilości sił i środków zapewniających uzy­skanie przewagi i skupienie ich wysiłku na relatywnie wąskim odcinku. Przewaga na odcinku przełamania wyrażona w stosunku sił, powinna być przynajmniej trzykrotna.

Bój spotkaniowy ma miejsce, gdy obie strony dążą do rozstrzygnięcia walki po­przez natarcie. Dochodzi do niego podczas dążenia do nawiązania styczności z prze­ciwnikiem.64 W tym przypadku każda ze stron dąży do uchwycenia inicjatywy, narzu­cenia swej woli i rozstrzygnięcia walki na swoją korzyść. Polega na związaniu częścią sił nacierającego przeciwnika od czoła, a następnie wykonaniu siłami głównymi za­skakującego, śmiałego uderzenia na jego skrzydła i tyły. Przyjmuje się, że wykorzy­stując element zaskoczenia wystarczy uzyskanie stosunku sił rzędu 1:1.

63              Regulamin Działań Wojsk Lądowych DD/3.2 pkt 5007, s.107

64              Tamże., s. 107

36

Bój spotkaniowy może występować we wszystkich rodzajach działań bojowych i w różnych sytuacjach na polu walki. Bój spotkaniowy jest z zasady działaniem krót­kotrwałym. Rozpoczyna się z chwilą nawiązania walki przez ubezpieczenia, a kończy w momencie, kiedy jedna ze stron utraci inicjatywę i przejdzie do obrony lub rozpocz­nie wycofywanie. Warunkiem rozbicia przeciwnika w boju spotkaniowym jest:

•              zorganizowanie we właściwym czasie oraz prowadzenie aktywnego i głębo­
kiego rozpoznania, w celu uzyskania wiarygodnych informacji o zbliżającym się prze­
ciwniku,

•        uprzedzenie przeciwnika w wykonaniu uderzeń środkami rażenia, opanowanie
dogodnych rubieży, rozwinięcie sił głównych i przejście do ataku,

•        szybkie przeprowadzenie manewru w celu stworzenia przewagi sił i środków na
głównym kierunku oraz wykonania niespodziewanego uderzenia na jego skrzydła
i tyły tym samym rozcięcia jego sił i rozbicia ich częściami,

•        silna osłona skrzydeł, tyłów,

•        inicjatywa dowódców wszystkich szczebli.

Pościg może być następstwem powodzenia w walce, gdy przeciwnik utracił zdolność stawiania oporu. Polega na rozbijaniu wycofujących się sił przeciwnika, uniemożliwieniu im zajmowania kolejnych punktów oporu poprzez uprzedzanie ich w obsadzaniu dogodnych do obrony rubieży terenowych. Pościg prowadzi się po naj­większej ilości dróg, bez przerwy, w dzień i w nocy, z pełnym natężeniem sił i środ­ków, przy wsparciu ognia artylerii i śmigłowców bojowych. Jednym z ważnych czyn­ników decydujących o powodzeniu pościgu jest niedopuszczenie do oderwania się przeciwnika od nacierających wojsk. Można to osiągnąć przez ustalenie we właści­wym czasie początku jego wycofania i natychmiastowe rozpoczęcie pościgu częścią sił od czoła oraz szybkie wyjście pozostałych sił na drogi wycofania się, rozczłonko­wanie jego ugrupowania i bicie go częściami.

W zależności od sposobu działania wojsk rozróżnia się pościg czołowy, równo­legły oraz kombinowany. Pościg czołowy polega na ściganiu przeciwnika na drogach jego wycofania się, rozbiciu jego tylnych ubezpieczeń, zaatakowaniu i rozbiciu jego sił głównych. Pościg równoległy pododdziały wykonują po drogach równoległych do kierunku wycofania się przeciwnika, w celu wyprzedzenia jego sił, zamknięciu mu

37

dróg odwrotu i uderzenia ze skrzydła, na wycofujące się kolumny przeciwnika oraz rozbicia go częściami. Pościg kombinowany polega na połączeniu w jedną całość po­ścigu czołowego i równoległego. Sposób ten pozwala na okrążenie wycofujących się sił przeciwnika i całkowitą ich likwidację.

We współczesnych warunkach natarcie pododdziałów na broniącego się prze­ciwnika może być wykonywane z marszu i z bezpośredniej styczności.

...