R4 Dokumenty dowodzenia szczebla batalionu.doc

4. DOKUMENTY DOWODZENIA SZCZEBLA BATALIONU 4.1.   Klasyfikacja dokumentów dowodzenia

P

roces przygotowania i prowadzenia działań bojowych wiąże się z koniecznością opracowania przez sztab batalionu, wielu różnego rodzaju dokumentów.

Dokumenty dotyczące przygotowania i prowadzenia działań bojowych nazywa się dokumentami dowodzenia. Opracowywanie dokumentów dowodzenia jest częścią składową procesu planistyczno-organizacyjnego działań bojowych.

Ze względu na treść zawartą w każdym z dokumentów dowodzenia, jak również jego przeznaczenia, dokumenty dowodzenia dzielą się na trzy zasadnicze grupy:

1 .Dokumenty rozkazodawcze:

2.Dokumenty planistyczne;

3.Dokumenty sprawozdawczo-informacyjne.

W każdej z wyżej wymienionych grup wyróżnia się dokumenty, które są tworzone od nowa w sztabie batalionu lub wypełniane treściami przygotowanych arkuszy komputerowych lub druków. W zależności od przeznaczenia do grupy dokumentów rozkazodawczych między innymi należą:

l.Rozkazy bojowe;

2. Wstępne zarządzenia bojowe;

3.Zarządzenia bojowe;

4.Zarządzenia przygotowawcze.

Dokumenty planistyczne z uwagi na ich przeznaczenie, należy zaliczyć do dokumentów wewnętrznych sztabu, wykonywane i wykorzystywane do planowania pracy sztabu batalionu, oceny sytuacji/położenia, kalkulacji, planowania procesu szkoleniowego, a przede wszystkim planowania działań bojowych. Dokumenty planistyczne, a zwłaszcza plany opracowywane są według stałego układu tak, aby mogły stanowić podstawę do opracowywania dokumentów rozkazodawczych.

Do grupy dokumentów sprawozdawczo-informacyjnych należy zaliczyć: meldunki okresowe i doraźne; analizy i oceny; zestawienia i wykazy; dzienniki

116

działań bojowych; mapy sytuacyjne; i inne dokumenty opracowywane stosownie do potrzeb. Służą one do informowania przełożonego, sąsiadów, wojsk współdziałających, podwładnych oraz sztabu własnego o działalności, położeniu, potencjale i możliwościach bojowych oraz przewidywanego rozwoju sytuacji w odniesieniu do wojsk własnych i przeciwnika.

4.2.    Zasady opracowania dokumentów dowodzenia

Struktura każdego dokumentu dowodzenia może być:

-            złożona,    gdy   w   skład   dokumentu,   obok   występującej    zawsze
obowiązkowo części głównej, wchodzą także załączniki102 (Rys.4.1.);

-            prosta, gdy załączników się nie wykonuje.

Źródło: opracowanie własne na podstawie Normy Obronnej NO-02-002A Rys. 4.1. Dokument złożony

Wszystkie sporządzane dokumenty dowodzenia muszą zostać zaopatrzone w klauzulę tajności, nadawaną zgodnie z obowiązującymi przepisami103 przez organ wykonujący dokument. Klauzulę taką (jedną z: ŚCIŚLE TAJNE, TAJNE, POUFNE, ZASTRZEŻONE lub JAWNE) umieszcza się dwukrotnie na każdej stronie sporządzonego dokumentu, w środkowej części jej nagłówka i stopki.

102              Załączniki uzupełniają treści zawarte w części zasadniczej, a ich ilość i rodzaj uzależniona jest wyłącznie od
potrzeb.

103              Ustawa z dnia 22 stycznia 1999 r. o ochronie informacji niejawnych (Dz.U. z 2005 r. nr 196 poz.1631)

117

Każda część dokumentu, zawierająca więcej niż jedną stronę, powinna posiadać oddzielnie ponumerowane strony. Numer strony, zapisany w odpowiednim formacie, znaleźć się powinien w stopce każdej strony dokumentu, na środku nad klauzulą tajności. Poprawny zapis numeru strony obejmuje zawsze kolejny numer strony i ilość wszystkich stron, np. 1 z 15, 5 z 22 itp. W przypadku dokumentów dodatkowych (załączniki, uzupełnienia, tabele itp.), tak zapisany numer strony poprzedza się kodem dokumentu. Dla załączników kod dokumentu, to litera (litery) oznaczające ten załącznik, dla uzupełnień to układ cyfry i litery (liter), w którym cyfra oznacza kolejny numer uzupełnienia, a litery odnoszą się do załącznika, np. zapis „D - 2 z 5" oznacza drugą stronę z pięciostronicowego Załącznika D, zapis „G - 3 - 1 z 2" oznacza pierwszą stronę z dwustronicowego Uzupełnienia 3 do Załącznika G.

Zgodnie z obowiązującymi ustaleniami, dokumenty tekstowe należy sporządzać na papierze A4, używając czcionki ARIAL o wielkości 12 pt. i zachowując odpowiednie wcięcia, odstępy i odległości104.

Informacje najbardziej istotne, ważne dla wszystkich wykonawców, zamieszczone są zawsze w części głównej dokumentu. Część ta złożona jest z trzech członów: nagłówka służbowego, części zasadniczej i części końcowej (Rys. 4.2.).

Źródło: opracowanie własne na podstawie Normy Obronnej NO-02- A002 Rys. 4.2. Struktura dokumentu głównego

104

Zob. Załącznik 1.

118

Nagłówek służbowy każdego dokumentu dowodzenia zawiera trzy następujące grupy informacji:

-              grupa 1:

•informacja o zmianach w stosunku do wydanych wcześniej rozkazów ustnych

-              grupa 2 - informacje wykonawcze:
•numer egzemplarza;

•nazwę organu wydającego dokument; •miejsce sporządzenia dokumentu; •czas podpisania dokumentu; •numer kodowy dokumentu;

-              grupa 3 - informacje o dokumencie:
•nazwa i kolejny numer dokumentu;
•wykaz dokumentów dowodzenia;
•oznaczenie strefy czasowej.

Informacje poszczególnych grup przedstawia się według ustalonych ściśle zasad. Wskazówki dotyczące zmian wprowadzanych w odniesieniu do wydanego wcześniej rozkazu ustnego, zarządzenia lub innych ustaleń umieszcza się bezpośrednio pod klauzulą tajności. Punkt ten ma zastosowanie tylko wtedy, gdy wcześniej wydany został inny rozkaz lub zarządzenie. Może on mieć następujące brzmienie: Żadnych zmian do rozkazu ustnego lub Rozkaz ustny bez zmian z wyjątkiem punktu 5. Jeśli nie było wcześniejszych wytycznych lub obecny dokument nie zawiera żadnych zmian w odniesieniu do tych wytycznych - punkt ten pomija się.

Podczas sporządzania rozkazu bojowego przestrzegać należy następujących zasad:

-              Rozkazy wykonywane są zazwyczaj w formie pisemnej, przy czym
wybrane elementy przedstawiane są w sposób graficzny, zwykle na folii lub
(rzadziej)

na mapie stanowiącej załącznik do części pisemnej.

-              W rozkazach dąży się do przekazania maksymalnej ilości informacji
w formie graficznej, jednak ZADANIE (pkt. 2) jest zawsze zapisywane, nawet

119

jeżeli zostało przedstawione na oleacie. Dopuszcza się, aby szczególnie ważne informacje (np. przebieg linii rozgraniczenia) zawarte były zarówno w części graficznej jak i pisemnej.

- W rozkazie pisemnym ujmuje się wszystkie obowiązujące punkty, lecz
dopuszcza się stosowanie  określeń typu „bez zmian",  „patrz Załącznik B
(Rozpoznanie)" itp.

- Wyjątkiem jest punkt 2 rozkazu - ZADANIE, który zawsze powinien być
przedstawiony w pełnej formie bez żadnych podpunktów.

- W   rozkazach   często   używa   się   skrótów   lub   akronimów   celem
zaoszczędzenia na czasie i  objętości dokumentu.  Jednak skróty nie mogą
w żadnym wypadku wpływać na przejrzystość i łatwość zrozumienia rozkazu.
Ponadto z zasady nie stosuje się skrótów, jeżeli dany dokument ma być
użytkowany przez dowództwa innych armii, np. podczas ćwiczeń wojsk. Wyjątek
stanowią skróty powszechnie znane w rodzaju: mm - milimetr oraz inne skróty,
które weszły do powszechnego użycia w siłach zbrojnych państw członków
NATO (FEBA, FLOT, FSCL i inne).

- Nazwy   miejscowości,    miejsc    czy    charakterystycznych   punktów
terenowych   zapisuje   się  wielkimi   literami   dokładnie   tak jak   na   mapie.
Współrzędne podaje się, jeżeli    dana nazwa pojawia się w rozkazie po raz
pierwszy, później można je powtarzać dla ułatwienia pracy z dokumentem.

- Obszary  (rejony)  określa  się przez podanie  skrajnego  północnego
punktu,

a następnie kolejnych (zazwyczaj trzech), zgodnie z ruchem wskazówek zegara. Jeżeli rejon przedstawiony jest graficznie na oleacie, w części pisemnej posługiwać się nadaną temu rejonowi nazwą.

- Rubieże opisywane są z lewa na prawo, od przodu do tyłu, frontem
do przeciwnika. Dla uniknięcia pomyłek dopuszcza się określanie skrzydeł
za pomocą kierunku stron świata zamiast „prawo", „lewo".

- Drogi, szlaki kolejowe i inne szlaki komunikacyjne przedstawia się za
pomocą   punktów   terenowych,   nazw   miejscowości,   przez   które   są   one
poprowadzone.

Dla określenia kierunku ruchu podaje się szereg punktów zgodnie z kierunkiem

120

ruchu. W celu określenia tylko drogi, podaje się punkty terenowe z prawa na lewo, od tyłu do przodu, frontem do nieprzyjaciela. Używa się tylu nazw (lub współrzędnych siatki, jeśli brak jest charakterystycznych punktów) aby zapewnić prawidłową identyfikację właściwej drogi. Słowo „droga" lub „tor kolejowy" musi poprzedzać nazwę miejsc, a nie występować po nim np.: „droga WARSZAWA - RADOM - KIELCE". Kiedy opisywana jest tylko trasa bez związku z jakimkolwiek ruchem nazwy miejscowości lub punktów terenowych przez które ona przebiega podaje się:

■          z lewa na prawo na mapie (stojąc przodem do głównego kierunku
przeciwnika);

■          od tyłu do przodu mapy (stojąc przodem do głównego kierunku
przeciwnika).

- W celu zwiększenia czytelności opisu trasy, jeśli istnieje możliwość
pomyłki, podaje się wskazania kompasu np.: „Trasa na północny zachód wzdłuż
drogi NOWY DWÓR MAZOWIECKI - MODLIN". Wskazania kompasu podaje
się zawsze od miejsca wskazywania (rzeczywistego lub określonego na mapie),
np.: „las na północ od GORLIC". W przypadku nadania drodze, trasie kodu, do
jej opisu można używać tylko tego określenia, np.: DROGA BIAŁA, (ale tylko
pod warunkiem, że wszyscy użytkownicy znają przebieg drogi, która kryje się
pod określoną nazwą kodową).

- Linie rozgraniczenia pomiędzy jednostkami określa się za pomocą
łatwych

do ustalenia punktów, rubieży terenowych (rzek, dróg, linii kolejowych), współrzędnych geograficznych lub przy użyciu siatki kodowej. Linie rozgraniczenia podczas ich podawania w natarciu, pościgu, w czasie domarszu do linii ataku podaje się w kierunku przeciwnika (od tyłu do przodu), a podczas obrony, działań opóźniających lub wycofania w kierunku wojsk własnych (od przodu do tyłu). Opis granicy (linii rozgraniczenia) powinien jednoznacznie określić, który z sąsiadujących ze sobą oddziałów, pododdziałów jest odpowiedzialny za obiekt podany w opisie. Dokonuje się tego przez podanie, czy wymieniona w opisie miejscowość (miejsce) jest „włączona" lub „wyłączona" z rejonu należącego do danego oddziału lub pododdziału. Słowo „włączona

121

(włącznie)" lub „wyłączona (wyłącznie)" powinno poprzedzać nazwę miejscowości (miejsca) lub obiektu. Należy pisać „włączona droga OLSZTYN-SZCZYTNO".

-              Linie koordynacyjne (równoległe do rubieży styczności wojsk) opisuje
się z lewa na prawo. Linie te oznaczone są w dokumentach dowodzenia skrótem
PL

(phase line) oraz nadawana przez wykonawcę dokumentu nazwą własną.

-              Nazwę linii pisze się drukowanymi literami, np.: PL BIAŁA. Jako linie
koordynacyjne przyjmuje się także:

■          linie przejęcia odpowiedzialności za prowadzenie działań, linie te
określane są skrótem HL (od hand over line);

■          linie styczności wojsk, określane skrótem LC (od line of conta...