Mitologia Grekow i Rzymian - Zygmunt Kubiak.pdf

(2950 KB) Pobierz
WSTĘP
POŁUDNIE I PÓŁNOC
Jeśli dziś wymieniamy te dwa pojęcia geograficzne, przeważnie mamy na
myśli przeciwieństwo między bogatą Północą i uboższym od niej Południem.
U początków naszej cywilizacji było odwrotnie: przeciw zamożnemu
Południu szli z północy wygłodniali barbarzyńcy. Wśród związanych z tym
procesem dramatycznych wydarzeń ukształtowała się niegdyś, głównie
w ciągu drugiego tysiąclecia i pierwszych wieków pierwszego tysiąclecia
przed Chr., kultura grecka, będąca inauguracją naszych europejskich dziejów.
Stare kultury
Południa
Przed nią istniały w krajach Południa starsze kultury. Była
to kultura Egiptu oraz prastare tradycje wschodnie: w Azji
Mniejszej, w Syrii, w Mezopotamii. W tych południowych strefach
rozpowszechniło się już w poprzednich tysiącleciach rolnictwo, wielki
przełom w dziejach ludzkości po epoce zbieractwa i pasterstwa. I zdążyła już
nastąpić druga doniosła, też dokonana w ciągu długich wieków,
metamorfoza, zwana dziś przez uczonych „rewolucją miejską”. Rolnicze
wioski łączyły się w większe osiedla, a potem, w ciągu czwartego i trzeciego
tysiąclecia przed Chr., w miasta. Na obszarach, jakie kiedyś w przyszłości
miały się nazywać Europą, ten rodzaj kultury najwcześniej zaświtał na
niektórych wyspach Morza Egejskiego i na Krecie. Za najstarsze europejskie
miasto uchodzi gród ciągle jeszcze odkopywany w miejscowości Poliochni
na wyspie Lemnos; genezą sięga on połowy trzeciego tysiąclecia. Można
i dziś tam zobaczyć kamienne ławy, na których nasi przodkowie siadali przed
ogniem, gdy w chłodnej porze zimowej wrócili wieczorem do świetlicy
zziębnięci.
W początkach drugiego tysiąclecia bliższa Afryce Kreta przewyższyła
swoją kulturą mniejsze wyspy. Wyrosły pierwsze jej pałace, w Knossos,
w Malii, w Fajstos i w innych miejscach. Istniejące na Krecie przynajmniej
od 1900 r. przed Chr. pismo hieroglificzne zastąpił, może w XVIII wieku,
system alfabetu sylabicznego, tzw. pismo linearne A, którego świadectwa
posiadamy aż do XV wieku przed Chr. Dotychczas milczy ono wobec nas,
gdyż pod jego znakami kryje się mowa nieznana, odmienna od greki, nie
należąca do rodziny języków indoeuropejskich. Kreteńczycy, jak też
pierwotni mieszkańcy wielu innych wysp we wschodnich regionach
śródziemnomorskich i mieszkańcy dużej części dzisiejszej Grecji
kontynentalnej byli, według wszelkiego prawdopodobieństwa, spokrewnieni
z kręgiem tzw. ludów azjanickich, żyjących wówczas najliczniejszą rzeszą
w Azji Mniejszej, i mówili podobnym do ich mowy językiem, dla nas ciągle
tajemniczym, tak samo jak niezbadany jest język innego ludu wywodzącego
się z Azji Mniejszej, italskich Etrusków.
Kultura
mykeńska
Z języka pierwotnych mieszkańców Grecji przeniknie do
greckiej mowy wiele nazw geograficznych, na przykład te,
które są zakończone na -nthos, -ssos (jak Korynthos, Ilissos), oraz garść
oderwanych słów, do których prawdopodobnie należy słowo oznaczające
morze,
thalassa.
Kultura grecka bowiem miała się narodzić nad morzem,
a w dużej mierze nawet na morzu, ale językowi przodkowie pragreckich
Zgłoś jeśli naruszono regulamin