Uciecha A. Polemika św. Efrema z manicheizmem.pdf

(9393 KB) Pobierz
Andrzej Uciecha
PO LEM IKA ŚW. EFREM A
Z M A N IC H EIZM EM
W
REFUTATIONES
Andrzej Uciecha
PO LEM IK A ŚW. EFR EM A
Z M A N IC H EIZ M EM
W
REFUTATIONES
(!)
K SIĘG AR N IA
św. JA C K A
Katowice 2009
Spis treści
Wykaz skrótów.......................................................................................................11
W stęp........................................................................................................................15
Rozdział I.
Historyczny kontekst polemiki Efrema z manicheizmem
w
Prose Refutations................................................................................................27
1. Manicheizm - nowa religia czy chrześcijańska herezja?
Historia badań..................................................................................................... 28
2. Manicheizm w
Prose Refutations -
struktura, liturgia, zwyczaje............32
3. Manicheizm na tle polemiki Efrema z bardesanizmem
i marcjonizmem w
Prose Refutations...............................................................42
3.1. Polemika Efrema w
Prose Refutations
z nauką Bardesanesa................... 43
3.2. Polemika Efrema w
Prose Refutations
z nauką Marcjona......................... 53
Rozdział II.
Formalno-literackie metody polemiki Efrema z manicheizmem
w
Prose Refutations................................................................................................59
1. Pojęcia, symbole, obrazy w polemicznym języku Efrema.......................59
1.1. Stan badań................................................................................................ 60
1.2. Cytaty dosłowne....................................................................................... 66
1.3. Parafrazy i komentarze..............................................................................69
2. Rodzaje i rola poznania w polemice Efrema...............................................74
2.1. Istota i funkcja manichejskiego mitu - stan badań...................................75
2.2. Prawdziwa wiedza a fałszywe dociekaniaw ocenie Efrema........................79
6
POLEMIKA ŚW. EFREMA Z MANICHEIZMEM
3. Polemika stosowana - cytaty obrazów ze świata zwierząt................... 100
3.1. Zarzut uprawiania magii - „wąż” (rcU
c\s>),
„skorpion” (rć=>5oiJ
i „smok” (rćiij^\)..................................................................................... 102
3.2. Zarzut kłamstwa - „pies” (r^-A-J......................................................... 111
3.3. Zarzut przewrotności - „kraby” i „raki” (rcĄ,v»)................................. 114
3.4. Zarzut niespójności wewnętrznej na przykładzie obrazów „ryby” (rćscu),
„krety” (rc^ccu), „mole” (rcinno), „korniki” (rc^A^-Ą, „wszy” (rdsAn),
Jaskółki” (rc'V±jcdo>), „sowy” (re^cs^.), „gołębie” (rciićc.),
„nietoperze” (rc^oiwia)......................................................................... 117
3.5. Zarzut sprzeczności - „wilk” (rciar^i), „lew” (ccMri')............................ 121
Rozdział III.
Teologiczne motywy w polemice Efrema z manicheizmem
w
Prose Refutations..............................................................................................131
1. Formuły wyrzeczenia się manicheizmu.....................................................132
2. Nauka o Bogu i kosmogonia...................................................................... 138
2.1. „Dwa korzenie” (,_.vii„
138
2.2. „Natura korzeni” - istnienie dobra i zła
(światła i ciemności).............................................................................. 151
2.3. Ciemność pożądająca światłość................................................................156
2.4. Pochłonienie/konsumpcja światłości i zmieszanie.................................. 165
2.5. „Pierwszy Człowiek” (rc^*i:uj rćurc') i
Ziwane
(rcic\_\)....................... 171
2.6. Uwiedzenie archontów i „Dziewica Światła” (reAcncu
175
2.7. Pochodzenie/stworzenie niebios i ziemi................................................... 179
3. Kosmologia.................................................................................................. 184
3.1. Proces oczyszczanie światła................................................................... 184
3.2. Rola księżyca (rcAoii») i słońca (rćjcauc.)................................................ 189
4. Antropologia.................................................................................................201
5. Eschatologia................................................................................................211
SPIS TREŚCI
________ ____ 7
Zakończenie.......................................................................................................... 219
Bibliografia........................................................................................................... 224
Summary...............................................................................................................230
Indeks rzeczowy................................................................................................... 236
Zgłoś jeśli naruszono regulamin