H. Różański - Zielarstwo i metody fitoterapii.pdf

(2842 KB) Pobierz
Zielarstwo i metody fitoterapii
O ziołach i preparatach ziołowych, dzieje fitoterapii
dr Henryk St. Różański
Opracowano na podstawie prac:
Henryk Różański
Poradnik zielarski
Krosno 1993
Poradnik Fitoterapii
Krosno 1990-1994
Roślinne preparaty galenowe, cz. I - III, receptura i wyniki badań autora
Rękopis i maszynopis recenzowany; Krosno, cz. I-III - 1989-1996;
Krosno-Poznań, cz. IV – 1997-2001
Sponsor badań autora w latach 1993-2000 - Fundacja Büchnera
Dokument i receptury chronione prawami autorskimi
Receptur nie wolno stosować do celów zarobkowych!
Św. Albertus Magnus /1193-1280/ - patron biologów
średniowieczny alchemik, filozof, teolog i zielarz
Print to PDF
without this message by purchasing novaPDF (http://www.novapdf.com/)
1. Historia i znaczenie dwóch
kierunków ziołolecznictwa
Ziołolecznictwo jest tak stare jak ludzkość. Wiedzę o ziołach gromadził człowiek od
zarania cywilizacji. Od najdawniejszych czasów musiał człowiek dawać sobie radę z
rozmaitymi chorobami. Leków na liczne cierpienia poszukiwał w otaczającej go,
przebogatej przyrodzie.
Ludy pierwotne.
Człowiek pierwotny podczas poszukiwania środka leczniczego kierował się instynktem
oraz obserwacjami przypadkowymi; naśladował też zwierzęta, które podczas choroby
zjadają pewne rośliny nie będące jednak ich codziennym pożywieniem (np. małpy
chore na malarię obgryzają chinowiec z kory w której znajduje się znana chinina, bydło
rogate podczas cierpień z zakresu przewodu pokarmowego konsumuje rumianek lub
krwawnik, które w normalnej sytuacji są omijane). Jeśli spożycie jakiejś rośliny działało
szkodliwie na organizm ludzki unikano jej, gdy dobrotliwie - stosowano. U ludów
pierwotnych, które łączyły się w rodziny i szczepy, leczeniem zajmowała się z reguły
jedna osoba - wódz, a wiedza o ziołach była przekazywana ustnie z pokolenia na
pokolenie.
Starożytność.
Najstarszym dokumentem pisanym zawierającym opis środków leczniczych
pochodzenie roślinnego jest księga Pent-Sao pochodząca ze starożytnych Chin (sprzed
ok. 2700 r. p.n.e.). Wynika z niej, że Chińczycy wytwarzali soki, napary, odwary,
proszki, maście, wina; nie znali jednak syropów ziołowych. W lecznictwie stosowali ok.
300 ziół.
Znane też są tabliczki Sumerów, z których wynika, że ludy te stosowały do leczenia
lulek, piołun, babkę, nagietek, lepiężnik, kokoryczkę, czosnek, cebulę czy rumianek.
Kapłani sumeryjscy sporządzali według własnych recept (które do dziś przetrwały w
postaci glinianych tabliczek) rozmaite mieszanki ziołowe, nalewki i proszki. Sumerowie
swą wiedzę o ziołach przekazali Asyryjczykom i Babilończykom, ci z kolei
Egipcjanom. Asyryjczycy i Babilończycy zaobserwowali, że w różnych porach dnia i
Print to PDF
without this message by purchasing novaPDF (http://www.novapdf.com/)
roku rośliny posiadają różną moc leczniczą. Opracowali więc kalendarz i zasady zbioru
ziół. Opisali też zasady przechowywania i uprawy roślin.
Znaczny rozwój ziołolecznictwa nastąpił w starożytnym Egipcie, czego dowodem jest
znaleziony w 1872 r papirus Ebersa (od nazwiska odkrywcy) zawierający około 800
recept na sporządzenie różnych medykamentów. Egipscy kapłani wytwarzali olejowe
wyciągi z ziół, mazidła, balsamy i kataplazmy. Wiele surowców roślinnych i gotowych
leków ziołowych sprowadzali z Indii, Indonezji, Cejlonu, Chin, Arabii i Palestyny.
Lecznictwo spoczywało oczywiście nadal w rękach duchownych, którzy swe recepty
na cenne medykamenty trzymali w wielkiej tajemnicy. Spowodowało to, że wiele
wartościowych przepisów przepadło wraz ze śmiercią ich autora.
W Grecji dopiero po upływie wielu lat ziołolecznictwem zajęli się ludzie świeccy,
przyrodnicy, filozofowie, wszechstronni uczeni. Najwybitniejszymi badaczami ziół
byli:
Hipocrates z Kos /460-377 r. p.n.e./
- Hipokrates z Kos (460-377 r. p.n.e.) - największy lekarz starożytności, którego sława
docierała na Wschód (perski król Artakserkses zapraszał go do siebie, ale Hipokrates
nie skorzystał z tego zaszczytnego zaproszenia i pozostał w Grecji); pozostawił po
sobie 53 pisma medyczne w dialekcie jońskim; w piśmie “O świętej chorobie"
Hipokrates odrzuca panujący poprzednio przesąd, że przyczyną padaczki (epilepsji)
jest opętanie chorego przez demony (jak twierdzili kapłani) i tłumaczy ją jako chorobę
mózgu; fizjologia Hipokratesa opierała się na nauce o 4 zasadniczych sokach w
organizmie: krwi, śluzie, żółci i czarnej żółci; zakłócenie harmonii między tymi
czterema sokami w organizmie było, według Hipokratesa, źródłem chorób; w swym
dziele “Corpus Hippocrateum" opisał 455 różnych roślin; hasłem Hipokratesa i jego
nauki w prowadzeniu kuracji było: przede wszystkim nie szkodzić; uważał, że
racjonalne odżywianie się i higiena to czynniki zapobiegające chorobom; zauważył, że
środowisko zewnętrzne wpływa wybitnie na stan zdrowia i psychikę człowieka (pismo
pt. “O powietrzu, wodach i okolicach"); Hipokrates uważał że do leczenia należy
wykorzystywać całe rośliny, bez jakiejkolwiek obróbki, twierdził on bowiem, iż leki
znajdujące się w przyrodzie są w najlepszej formie dla organizmu; wygłosił słynny
Print to PDF
without this message by purchasing novaPDF (http://www.novapdf.com/)
aforyzm:“Vita brevis, ars longa, tempus praeceps, experimentum periculosum,
iudicium difficile" (życie krótkie, sztuka długa, sposobność przemijająca,
doświadczenie niebezpieczne, wnioskowanie trudne).
Teofrast /372-287 r. p.n.e./
- Teofrast (372-287 r. p.n.e.) - uczeń Arystotelesa, “ojciec botaniki", wszechstronny
uczony; napisał między innymi dwie naukowe rozprawy: “O badaniu roślin", ,,0
pochodzeniu roślin".
- Dioskorydes (I w. n.e.) - lekarz grecki z Cylicji, autor 5 ksiąg pt. “O materii
lekarskiej"; opisał około 600 gatunków roślin; w dziele pt. “O rzeczach leczniczych"
opisał wiele środków pochodzenia roślinnego i mineralnego.
W Grecji istnieli tak zwani rhizotomowie czyli osoby zajmujące się zawodowo
wykopywaniem korzeni. Wykopane korzenie poddawali suszeniu, rozdrobnieniu, a
następnie sprzedawali je. Sporządzali też mieszanki ziołowe. Popularnym zbieraczem
korzeni, twórcą licznych mieszanek ziołowych był Krateuas - autor dzieła
farmaceutycznego i poszukiwacz odtrutki na wszelkiego rodzaju trucizny.
Dioscorides /I w. n.e./
Print to PDF
without this message by purchasing novaPDF (http://www.novapdf.com/)
W starożytnym Rzymie także nie brakowało wybitnych znawców i propagatorów
ziołolecznictwa i zielarstwa:
Claudius Galenus (132-201 r. n.e.) pochodził z Pergamonu, z wykształcenia
medyk i filozof; pozostawił po sobie ok. 300 prac pisemnych, np. “Sztuka
lekarska" “O działach medycyny”, “O kościach”, “O mieszaniu i działaniu
leków”, “Podział leków według działania”; posiadał własną aptekę, gdzie
sporządzał różne medykamenty według własnego pomysłu (miody ziołowe,
nalewki, proszki, plastry, pigułki, wyciągi octowe, olejowe i wodne, wina); opisał
około 450 roślin leczniczych; stal się twórcą tak zwanej farmacji galenowej,
która zajmuje się otrzymywaniem i badaniem przetworów z surowców
roślinnych, mineralnych i zwierzęcych; sprzeciwiając się Hipokratesowi zaczął
poddawać rośliny przeróbkom, gdyż uważał, że działanie leku zależy od jego
formy; starał się przetwarzać surowce roślinne w sposób racjonalny i optymalny
opracowując lub tylko dopracowując techniki sporządzania leków; dbał o jakość
i czystość swych medykamentów, domagał się tego też od innych medyków.
Caius Plinius Secundus zwany także Maior (23-79 r.) opisał ponad 1000 roślin;
zginął jednak podczas wybuchu Wezuwiusza, kiedy to podążył do zagrożonych
miejscowości Kampanii by zapoznać się ze skutkami zjawiska przyrody i nieść
pomoc poszkodowanym.
Orybazjusz (Oribasios z Pergamonu żył w IV w. n.e.) - nadworny lekarz
cesarza Juliana z Galii; dokonał wyciągu z pism Galena; opracował też dzieła
innych medyków tworząc “Zbiory lekarskie” w 70 księgach w układzie
metodycznym; napisał też pracę pt. “Lekarstwa domowe” w 4 księgach.
Galenus Claudius /132-201 r. n.e./
Średniowiecze.
Po upadku cesarstwa zachodniego i podbiciu Rzymu przez plemiona germańskie (w
476 r.) widoczny jest upadek cywilizacji, nauki i kultury. Oczywiście ujemnie odbija się
to też na ziołolecznictwie. Dopiero w VI wieku obserwuje się ponowny rozwój nauk
przyrodniczych i w tym także fitoterapii. Dużą rolę w rozwoju nauk medycznych
odegrali Arabowie, którzy wprowadzili nowe formy leków (spirytusy, syropy, soki
Print to PDF
without this message by purchasing novaPDF (http://www.novapdf.com/)

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin