Mieczysław B.B. Biskupski
długo2. Było to dla Polaków szczególnie pechowe w przypadku Negri, która, przy całym swoim powszechnie znanym zachowaniu, otwarcie okazywała patriotyzm i dbała o polską społeczność w Ameryce. W 1923 roku na przykład, pięć lat po odzyskaniu przez Polskę niepodległości, złożyła wieniec na pomniku Tadeusza Kościuszki w Chicago, ku zachwytowi miejscowych Polaków. Oświadczyła: „Nie przybyłam tu dla majątku. Nie szukam chwały. Pragnę choćby skromną cegiełką przyłożyć się do sławy naszej odrodzonej, ukochanej Ojczyzny". Później łożyła na polską parafię rzymskokatolicką w Teksasie. W latach trzydziestych odmówiła występu w niemieckim filmie, ponieważ uznała go za obraźliwy dla Polski. Przez krótki okres była najlepiej opłacaną aktorką w Hollywood; w ciągu kilku lat zarobiła ponoć 6 milionów dolarów3 Nigdy wcześniej ani później żaden Polak nie łączył takiej popularności i pozycji w Hollywood z tak otwartym przywiązaniem do kraju4. Jej kariera w Hollywood skończyła się jednak z końcem lat dwudziestych.
Gilda Gray również występowała w Hollywood bardzo krótko; zagrała w latach dwudziestych kilka ważniejszych ról, które przyniosły ogromny sukces kasowy. Przeszła jednak atak serca i zbankrutowała w ciągu następnych kilku lat, co w zasadzie zakończyło jej karierę, nie licząc jednego filmu w roku 1936. Podczas drugiej wojny światowej poświęciła się sprawie polskiej i została odznaczona za swoje starania przy zbiórkach pieniędzy. Do tego
2 Apolonia Chałupiec urodziła się w Lipnie w zaborze rosyjskim. Jej matkabyła Polką, a ojciec Słowakiem przynajmniej częściowo cygańskiego pocho-dzenia. Wyemigrował do Polski i zaangażował się w antycarską patriotycz-ną działalność polityczną, za co został uwięziony na warszawskim Pawiaku.
3 Ponad 290 tyś. uncji złota, czyli ponad 420 min dolarów z roku 2011[przyp. tłum.].
4 Negri podczas drugiej wojny światowej pracowała w Polskim CzerwonymKrzyżu. Żarliwy patriotyzm widać w jej pamiętnikach, w których międzyinnymi przyznaje, że nie mogła się powstrzymać od łkania na mszy pogrze-bowej marszałka Piłsudskiego w 1935 roku.
38
Polska obecność w amerykańskim kinie przed rokiem 1939
czasu zniknęła jednak z Hollywood5. Jeszcze krótsza była kariera urodzonej w Warszawie Estelle Clarke (Stanisławy Zwolińskiej). Choć wystąpiła w dziesięciu filmach, w coraz większych rolach, pomiędzy 1924 a 1928 rokiem, jej kariera na tym się zakończyła; miała wówczas dwadzieścia dziewięć lat.
Lyda Roberti (córka Polki i Niemca, artystów cyrkowych) miała tragiczne życie. Urodzona w Warszawie, lecz wychowana w Szanghaju i innych egzotycznych miejscach, zrobiła przedwczesną karierę, u kresu której była utalentowaną i popularną aktorką komediową w Hollywood. Zagrała co najmniej dwie role postaci najwyraźniej polskich, jedną w Dancers in tbe Dark (Paramount, 1932) i drugą w George Whites 1935 Scandals (Fox, 1935). Chyba najlepiej znana jest z błyskotliwej kreacji komicznej Maty Machree (niepewnej narodowości) w ekscentrycznej komedii studia Paramount z 1932 Million Dollar Legs. Zmarła jednak z powodu zatrzymania akcji serca, schylając się, by zawiązać but, w 1938 roku. Była u szczytu sławy, mając za sobą serię udanych filmów. Miała niewiele ponad 30 lat.
Przedwcześnie i tragicznie zakończyła się również kariera Milizy Korjus (Korcjusz). Urodziła się w Warszawie w roku 1909; jej matka pochodziła z litewsko-polskiej rodziny szlacheckiej (Gintowt), ojciec zaś był Estończykiem. Dzieciństwo spędziła na sowieckiej Ukrainie, ale jako nastolatka uciekła w 1927 rroku do Estonii. Ze względu na krótki pobyt w Niemczech była później reklamowana w Hollywood jako „Berliński Słowik". Jako utalentowany sopran koloraturowy zrobiła dobre wrażenie swoim pierwszym filmem, poważną produkcją wytwórni MGM The Great Waltz i została nominowana do Oscara dla najlepszej aktorki drugoplanowej. Podpisawszy kontrakt
5 Jan-Christopher Horak uważa Negri za bardzo ważną postać w Hollywood; wydaje się jednak, że nie zna jej narodowości i sugeruje, że była Niemką.
39
radar6