borowski_teologia_moralna_prawo_boze.pdf

(952 KB) Pobierz
K
S
. D
R
A
NTONI
B
OROWSKI
PROFESOR UNIWERSYTETU WARSZAWSKIEGO
TEOLOGIA MORALNA
PRAWO BOŻE
KRAKÓW 2017
www.ultramontes.pl
SPIS TREŚCI
Str.
§ 1. Prawo odwieczne ....................................................................................... 3
§ 2. Prawo naturalne .......................................................................................... 4
§ 3. Prawo objawione ...................................................................................... 13
Art. 1. Prawo Staro-Testamentowe. ........................................................ 14
Art. 2. Prawo Nowego Zakonu czyli Chrystusowe ................................. 17
–––––––––––
2
TEOLOGIA MORALNA
K
S
. D
R
A
NTONI
B
OROWSKI
PROFESOR UNIWERSYTETU WARSZAWSKIEGO
––––––––
Prawo Boże
§ 1. Prawo odwieczne
Idea absolutnej władzy Bożej nad całym stworzeniem doprowadziła św.
Augustyna do koncepcji prawa odwiecznego, oznaczającego odwieczny plan
Boży i całokształt moralnego porządku świata.
Prawo odwieczne, w myśl nauki św. Augustyna, jest równoznaczne z
najwyższym rozumem Bożym, którego zasady regulują i określają wewnętrzne
życie Boże i czynności Pana Boga na zewnątrz.
Jednakże o właściwym prawie może być mowa tylko w odniesieniu do
istot rozumnych. Stąd "lex
aeterna"
w ścisłym tego słowa znaczeniu wyraża
rozumną wolę Bożą, która nakazuje utrzymanie porządku przyrodzonego, a
zabrania przekraczania go
(1)
.
Właściwą systematykę Bożego prawa zawdzięczamy św. Tomaszowi z
Akwinu.
W uzasadnieniu istnienia prawa odwiecznego Doktor Anielski wychodzi z
założenia, że światem rządzi Opatrzność Boża. W myśl klasycznego określenia
prawa w ogólności, iż ono jest "r
a t i o n i s ordinatio"
(2)
, prawo odwieczne jest
również wypływem rozumu Bożego, planem wszechświata, tkwiącym w umyśle
Pana Boga
(3)
.
Aby bardziej wyraziście wyjaśnić istotę prawa odwiecznego, św. Tomasz
z Akwinu przyrównywa działanie Boga, jako Stwórcy i kierownika świata, do
czynności artysty. Jak artysta ma już z góry myśl i ogólny plan dzieła sztuki, tak
w Bogu istnieje od wieków idea stworzenia i plan rządów nad wszechświatem
(4)
.
3
Prawu odwiecznemu podlegają wszystkie stworzenia, zarówno rozumne,
jak i nierozumne. Na całej naturze Pan Bóg je wycisnął i w niej zaszczepił
zasady czynności, jej właściwych, i przez nie jej rozkazuje
(5)
.
Każde stworzenie otrzymuje sobie właściwą naturę, która poniekąd jest
uczestnictwem w odwiecznym prawie Bożym
(6)
.
Przede wszystkim zaś człowiek, istota rozumna, uczestniczy w prawie
odwiecznym, i to z podwójnego tytułu: jako stworzenie – na równi ze
wszystkimi innymi, oraz jako stworzony na podobieństwo Boże, tj. jako istota,
obdarzona rozumem i wolną wolą.
Udział stworzeń nierozumnych w prawie odwiecznym jest bezwiedny,
nieświadomy.
Ponieważ człowiek bierze udział w prawie wiecznym w sposób rozumny i
wolny, stąd takie uczestnictwo najwłaściwiej zasługuje na miano prawa. Jak św.
Tomasz uwypukla: "człowiek uczestniczy w rozumie wiecznym, dzięki któremu
posiada skłonność wrodzoną do wykonywania właściwego czynu i dążenia do
(wskazanego) celu"
(7)
.
Pismo św. ma na względzie to prawo odwieczne pod mianem rozumu,
mądrości Bożej: "Pan posiadał mię (mądrość) na początku dróg swoich, pierwej
aniżeli co czynił z początku. Od wieków jestem ustanowiona i od dawna,
pierwej aniżeli się ziemia stała"
(8)
. "(Mądrość) dosięga tedy mocą od końca aż
do końca i urządza wszystko łagodnością"
(9)
.
§ 2. Prawo naturalne
1. P o j ę c i e .
Według św. Augustyna odbiciem odwiecznego prawa Bożego w umyśle
człowieka jest prawo naturalne, które przeto oznacza rozumną wolę Bożą,
nakazującą utrzymanie porządku przyrodzonego, a zabraniającą przekraczanie
go.
To prawo jest jakby głosem Bożym, przemawiającym w sumieniu
ludzkim: "Nie ma duszy tak zepsutej, w której sumieniu, jeśli tylko jest
zdolna do rozumowania, nie odzywałby się głos Boży. Któż bowiem inny
wypisał w sercu człowieka przyrodzone prawo moralne, jeśli nie Bóg?"
(10)
.
4
Nawet największe zepsucie moralne nie jest w stanie zniweczyć tego głosu:
"Wszakże prawo Twoje, Panie, karze kradzież i karze ją prawo, wyryte w
sercach ludzkich, którego sama nawet nieprawość nasza zatrzeć nie może. Czyż
bowiem złodziej zniesie spokojnie złodzieja?"
(11)
.
Podobnież św. Tomasz z Akwinu utrzymuje, że "udział w prawie
odwiecznym ze strony istoty rozumnej nazywa się prawem naturalnym"
(12)
.
Zakon przyrodzony jest uczestnictwem człowieka w Bożym prawie
odwiecznym a zatem zasadniczo nie różni się od niego: jest on częścią Bożego
prawa wiekuistego, o ile je rozpatruje się w stworzonej istocie rozumnej.
Człowiek mianowicie posiada pociąg i wrodzoną skłonność do postępowania w
myśl prawa odwiecznego, tzn. wykonywania czynów, zgodnych ze swą naturą, i
dążenia do właściwego sobie celu.
U w a g a . Zauważyć wypada, że w przeciwstawieniu do
nowoczesnego poglądu Rousseau na prawo Natury, rozum ludzki nie jest
pierwotnym i ostatecznym źródłem obowiązków przyrodzonych, lecz jego
znaczenie wyraża się w p o ś r e d n i c z e n i u między wolą ludzką a
przepisem Bożego prawa wiecznego.
Św. Tomasz z Akwinu określa zakon przyrodzony, jako normę,
wszczepioną człowiekowi, która skłania go do postępowania odpowiedniego, i
to zarówno w czynnościach, dotyczących jego życia zmysłowego, jak i
umysłowego, duchowego
(13)
.
To prawo bywa zaszczepiane każdej istocie rozumnej wraz z jej
stworzeniem; należy przeto je uważać za wrodzone uzdolnienie do odróżniania
dobra od zła.
Poznanie prawa naturalnego, zaszczepionego rozumowi ludzkiemu przez
Stwórcę, następuje równocześnie z obudzeniem się tego rozumu a doskonali się
w miarę rozwoju umysłowego. Toteż Boże prawo naturalne nie wymaga
specjalnego ogłoszenia, by miało moc obowiązującą: ta bowiem przyrodzona
łatwość i skłonność, zaszczepiona rozumowi, do poznania zasad tego prawa
stanowi jego ujawnienie i ogłoszenie
(14)
.
2. I s t n i e n i e .
O. Marian Morawski T. J. przestrzega, że chrześcijańska idea prawa nie
jest nowością: "Chrześcijaństwo wskrzesiło tylko ideę drzemiącą od wieków w
sumieniach ludzkich: że Bóg jest Panem, prawodawcą zakonu natury"
(15)
.
5

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin